ΚΑΙ ΑΦΑΝΙΖΕΤΑΙ

Εσθήρ γ΄-ζ΄

   Για την υπερηφάνεια λέει πολλά ο Λόγος του Θεού. Ηταν η πρώτη αμαρτία που μπήκε στο ηθικό σύμπαν. Το μεγάλο κακό έγινε στην καρδιά του Εωσφόρου. Εκεί συνελήφθη η πρώτη αμαρτία, η υπερηφάνεια. Το πώς έγινε αυτό αποτελεί μυστήριο μεγάλο και ανεξιχνίαστο για μας. Ήταν αυτή η αμαρτία της υπερηφάνειας που προκάλεσε την πτώση του Εωσφόρου, του υιού της αυγής -γιατί αυτό σημαίνει το όνομά του- από τον ουρανό και την από αγαθό αρχάγγελο μεταβολή του σε διάβολο και σατανά, ο οποίος είναι η αιτία όλου του κακού και της δυστυχίας που υπάρχει στον κόσμο. Στις Παροιμίες ις΄18 διαβάζουμε: «Η υπερηφανία προηγείται του ολέθρου, και η υψηλοφροσύνη του πνεύματος προηγείται της πτώσεως». Τραγική επαλήθευση της σοφής αυτής παροιμίας αποτελεί ο Αμάν ο Αγαγίτης. Το όνομά του σημαίνει «μεγαλειώδης, έξοχος» αλλά ο χαρακτήρας και η ζωή του όχι μόνο δεν δικαιώνουν αυτή τη σημασία, αλλά τουναντίον αποδεικνύουν πόσο διεστραμμένη ήταν η ψυχή του. Τον βλέπουμε :

1. Να προάγεται. «Μετά τα πράγματα ταύτα εμεγάλυνεν ο βασιλεύς Ασσουήρης τον Αμάν τον υιόν του Αμεδαθά του Αγαγίτου, και ύψωσεν αυτόν, και έθεσε τον θρόνον υπεράνω πάντων των αρχόντων των περί αυτόν.» (γ΄1). Όσο μεγαλύτερα είναι τα προνόμιά μας, όσο υψηλότερη η θέση μας, τόσο μεγαλύτερη και καταστρεπτική θα είναι και η πτώση μας αν δεν προσέξουμε να βαδίζουμε ταπεινά ενώπιον του Θεού. Για την Καπερναούμ είπε ο Κύριος: «Και συ, Καπερναούμ, η υψωθείσα έως του ουρανού, θέλεις καταβιβασθή έως άδου. Διότι, εάν τα θαύματα τα γενόμενα εν σοι εγίνοντο εν Σοδόμοις, ήθελον μείνει μεχρι της σήμερον. Πλήν σας λέγω, ότι εις την γην των Σοδόμων ελαφροτέρα θέλει είσθαι η τιμωρία εν ημέρα κρίσεως, παρά εις σε.» (Ματ. ια΄23,24). Αυτό συνέβη με τον Αμάν. Υψώθηκε από τον βασιλιά, και ενώ θα έπρεπε να φοβηθεί και να ταπεινωθεί, αυτός υπερηφανεύτηκε και σκέφτηκε να εξολοθρέψει τους Ιουδαίους. Αλλά ο Θεός που «εις τους υπερηφάνους αντιτάσσεται, εις δε τους ταπεινούς δίδει χάριν» ήταν εναντίον του. Και όπως είναι αλήθεια ότι «εάν ο Θεός είναι υπέρ ημών τις θέλει είσθαι καθ΄ημών;» το ίδιο αλήθεια είναι και το αν ο Θεός είναι εναντίον μας ποιος θα μπορέσει να πάρει το μέρος μας και να μας προσφέρει ουσιαστική βοήθεια και υποστήριξη; Ο Αμάν στην υπερηφάνειά του δεν σκέφτηκε καλά αυτό που ήθελε να κάνει.Τυφλός από τη δόξα της εξουσίας που του είχε δώσει ο βασιλιάς, νόμισε πως μπορούσε να κάνει ό,τι ήθελε και πως όλοι έπρεπε να σκύβουν μπροστά του και να τον προσκυνούν. Και αυτή ήταν η ολέθρια παγίδα στην οποία έπεσε.

   Ο Λόγος του Θεού προτρέπει και προειδοποιεί: «Ο νομίζων ότι ίσταται, ας βλέπει μη πέση». Κατά χάρη κάθε χριστιανός έχει προαχθεί και υψωθεί στον ουρανό από τον ίδιο τον Θεό δια του Ιησού Χριστού. Πιο υψηλή θέση από αυτή δεν υπάρχει. Δια του Χριστού έχουμε υψωθεί πάνω απ΄όλους τους βασιλιάδες και τους άρχοντες του κόσμου τούτου, ακόμη δε πάνω και από τους αγγέλους, οι οποίοι, στην παρούσα τουλάχιστον οικονομία, όπως διαβάζουμε στη Βίβλο, δεν είναι παρά «λειτουργικά πνεύματα, εις υπηρεσίαν αποστελλόμενα, δια τους μέλλοντας να κληρονομήσωσι σωτηρίαν.» (Εβρ. Α΄14). Και αν τόσο μας τίμησε ο Θεός, πόσο ευγνώμονες θα πρέπει να είμαστε, και πόσο προσεκτικοί στη ζωή μας, ώστε υπακούοντας σ΄Αυτόν ταπεινά να τον ευαρεστούμε!

2. Να θίγεται η υπερηφάνεια του. «Και ότε ο Αμάν είδεν ότι ο Μαροδοχαίος δεν έκλινε, και δεν προσεκύνει αυτόν, ενεπλήσθη θυμού ο Αμάν.» (γ΄5). Ενας άνθρωπος της θέσης του Αμάν θα έπρεπε να χαρακτηρίζεται από γενναιοψυχία και ανωτερότητα και να παραβλέπει ως ανάξια προσοχής γενονότα όπως αυτό. Τι ήταν γι΄αυτόν το ότι ένας Ιουδαίος δεν έκλινε και δεν τον προσκυνούσε, όταν τόσοι άλλοι το έκαναν; Όχι όμως, τέτοια ανωτερότητα δεν υπήρχε στον Αμάν. Ο Αμάν τα ήθελε όλα δικά του. Δεν ανεχόταν καμία εξαίρεση. Το αξίωμά του απαιτούσε προσκύνηση απ΄όλους και κανένας δεν είχε δικαίωμα να του την αρνηθεί. Θίχτηκε ο εγωισμός του. Πήρε την απόφαση να βγάλει και τον Μαροδοχαίο και τον λαό του από τη μέση. Έτσι δεν ενεργεί η πνευματική υπερηφάνεια; Οσοι πιστεύουμε στον Χριστό και έχουμε υψωθεί στον θρόνο Του, μήπως περιμένουμε ο κόσμος να μας υπολογίζει και να μας σέβεται γι΄αυτό; Μήπως όταν βλέπουμε να γίνεται το αντίθετο, θιγόμαστε, παρεξηγούμαστε και οργιζόμαστε; Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο σημαίνει πως το «Εγώ» όχι μόνο δεν είναι σταυρωμένο, αλλά τουναντίον ζεί και βασιλεύει. Αυτό σημαίνει ότι ζητάμε τη δική μας δόξα και όχι τη δόξα του Θεού. Οργή και παρεξήγηση δεν έχουν θέση σ' εκείνους που έχουν δεχθεί τη θυσία του Χριστού και δια της πίστεως έχουν πάρει σωτηρία και αιώνια ζωή. Δεν είναι δούλος ανώτερος του κυρίου αυτού, είπε ο Χριστός. ΄Ο,τι έκαναν στον Κύριο οι άνθρωποι, και σίγουρα πολύ χειρότερα και περισσότερα, θα πρέπει να περιμένουμε να κάνουν και σε μας. Αν εμένα εδίωξαν, είπε ο Χριστός, και σας θα διώξουν. Αν στο χλωρό ξύλο έκαναν τέτοια και τόσα, τί θα κάνουν στο ξερό; Ετσι, λοιπόν, αδελφοί μου, ούτε αναγνώριση ούτε -πολύ περισσότερο- δόξες και τιμές πρέπει να περιμένουμε από τους ανθρώπους του κόσμου. Μόνο περιφρόνηση και διωγμό, αλλά η ώρα έρχεται που ο κόσμος θα δει τη δόξα μας δίπλα στον Κύριο και τότε, θέλει δε θέλει, προσκυνώντας Αυτόν, θα προσκυνήσει κι εμάς. Μέχρι τότε όμως εμείς πρέπει να οπλιζόμαστε με ταπείνωση και υπομονή.

3. Να καυχάται. «Εισελθών εις τον οίκον αυτού, έστειλε και εκάλεσε τους φίλους αυτού και Ζερές την γυναίκα αυτού, και διηγήθη προς αυτούς ο Αμάν περί της δόξης του πλούτου αυτού, και πόσον ο βασιλεύς εμεγάλυνεν αυτόν, και τίνι τρόπω ύψωσεν αυτόν υπεράνω των αρχόντων και των δούλων του βασιλέως» (ε΄11...). Καυχάται στα πλούτη και στο αξίωμά του. Καμαρώνει και κομπάζει για την τιμή που του έκανε ο βασιλιάς τοποθετώντας τον πάνω από όλους τους άλλους, δούλους και άρχοντές του. Και όμως ως άνθρωπος θνητός, που κι αυτός μαζί με όλους τους άλλους, είχε τη μερίδα του σε τούτη τη ζωή, έπρεπε να ξέρει πόσο εφήμερα είναι όλα αυτά και πόσο γρήγορα και ξαφνικά μπορούν να κάνουν φτερά. Στις Παροιμίας ι΄2 διαβάζουμε: «Οι θησαυροί της ανομίας δεν ωφελούσι». Στο χωρίο Ρωμ. α΄ 30 διαβάζουμε ότι οι άνθρωποι έγιναν ύστερα από την πτώση : «Ψιθυρισταί, κατάλαλοι, μισόθεοι, υβρισταί, υπερήφανοι, αλαζόνες, εφευρεταί κακών κλπ.,κλπ.». Και τέτοιος ήταν ο Αμάν. Κάθε τέτοια καύχηση είναι καρπός ταπεινών και μισόθεων ελατηρίων. Για μας όμως ισχύει το: «Κατά χάριν είσθε σεσωσμένοι, δια της πίστεως, και τούτο δεν είναι από σας, Θεού το δώρον, ουχί εξ έργων, δια να μη καυχηθή τις.» (Εφ. β΄9).

4. Να εκδικείται. «Και είπε προς αυτόν Ζερές η γυνή αυτού, και πάντες οι φίλοι αυτού, Ας κατασκευασθή ξύλον πεντήκοντα πηχών το ύψος, και το πρωί ειπέ προς τον βασιλέα να κραμασθή ο Μαροδοχαίος επ΄αυτό. Τότε ύπαγε περιχαρής μετά του βασιλέως εις το συμπόσιον. Και το πράγμα ήρεσεν εις τον Αμάν, και προσέταξε να ετοιμασθή το ξύλον.» (ε΄14...). Υπήρχε ακόμη κάποια σκιά στη δόξα, την τιμή και την υπερηφάνεια του Αμάν. «Πλην πάντα ταύτα», είπε, «δεν με ωφελούσιν, ενόσω βλέπω τον Μαροδοχαίον τον Ιουδαίον καθήμενον εν τη πύλη του βασιλέως.» (εδ. 13). Το μεγαλείο μιας ψυχής φαίνεται στην προθυμία της να δεχθεί και να παραβλέψει ύβρεις και προσβολές εναντίον της, αλλά αυτού του ανθρώπου η ψυχή απείχε πολύ απ΄αυτό το μεγαλείο. Ηταν γεμάτη από υπερηφάνεια και εκδικητικότητα, και καθόλου διατεθειμένη να ανεχθεί τη συμπεριφορά του Μαροδοχαίου. Ο Αμάν δεν έκανε καμία προσπάθεια να κερδίσει την εκτίμηση του Μαροδοχαίου με ευγένεια και υπομονή. Τουναντίον, έδειξε διψασμένος για το Ιουδαϊκό του αίμα. Το συναίσθημα της εκδίκησης, ή ακόμη και του γογγυσμού, εναντίον των άλλων, είναι τόσο αντίθετο προς τη αληθινή χριστιανική πείρα, όσο ο θάνατος στη ζωή. Ο απόστολος Παύλος μας λέει: «Μη εκδικείτε εαυτούς, αγαπητοί. Αλλά δότε τόπον τη οργή. Διότι είναι γεγραμμένον, 'εις εμέ ανήκει η εκδίκησις. Εγώ θέλω κάμει ανταπόδοσιν, λέγει Κύριος'.» (Ρωμ.ιβ΄19).

5. Να δείχνει αυτοπεποίθηση. Είχε τυφλωθεί από τον εγωισμό και την υπερηφάνειά του. Την αξία του την είχε τρομερά υπερτιμήσει. Όταν ο βασιλιάς τον ρώτησε: «Τι πρέπει να γείνη εις τον άνθρωπον τον οποίον ευαρεστείται ο βασιλεύς να τιμήσει;» Ο Αμάν, «εστοχάσθη εν τη καρδία αυτού, Εις ποίον άλλον ο βασιλεύς ήθελεν ευαρεστηθή να κάμη τιμήν, παρά εις εμέ;» (ς' 6). Δεν είναι όμως πάντοτε έτσι τα πράγματα. Μέσα στον εγωισμό και την αυτοπεποίθησή του ο Αμάν δεν μπορούσε να φαντασθεί πως ο βασιλιάς ήταν δυνατόν και κάποιον άλλον, εκτός από τον ίδιο, να ευαρεστείτο να τιμήσει. Όταν κάποιος φτάσει σ΄αυτό το σημείο, το ποτήρι της ανομίας του έχει πια ξεχειλίσει, και η ταπείνωση και η πτώση του είναι πολύ κοντά. Το ότι οι άνθρωποι του κόσμου βάζουν πάντα τον εαυτό τους μπροστά και παραμερίζουν όλους τους άλλους όσο και όταν μπορούν, και γνωστό είναι και καθόλου δεν μας ξενίζει. Εκείνο όμως που είναι εντελώς απαράδεκτο και αδιανόητο, είναι όταν αυτό το πνεύμα εμφανίζεται και σε χριστιανούς, σε ανθρώπους, δηλαδή, που υποτίθεται πως ακολουθούν τον Χριστό με τους δικούς Του όρους, όπως αυτοί εκθέτονται στη γνωστή πρόσκληση-καταδίκη: «Εάν τις θέλη να έλθη οπίσω μου, ας απαρνηθή εαυτόν, και ας σηκώση τον σταυρόν αυτού, και ας με ακολουθή.» (Ματ. ις΄24). Νόμος για τους χριστιανούς είναι το: «προλαμβάνοντες να τιμάτε αλλήλους.» (Ρωμ. ιβ΄10).

6. Nα απογοητεύεται. Η συνέχεια ήταν ένα πάρα πολύ δυνατό χτύπημα στην υπερηφάνεια του Αμάν. Από τη στιγμή αυτή άρχισε ο κατήφορος και η ανεπανόρθωτη πτώση του.Το σοκ του Αμάν δεν περιγράφεται! Εκανε όλα όσα ο ίδιος πρότεινε στον βασιλιά, όχι στον εαυτό του, όπως αρχικά νόμισε, αλλά στον πιο μισητό εχθρό του, στον Μαροδοχαίο τον Ιουδαίο. Γύρισε στο σπίτι του σε κατάσταση αξιοθρήνητη. 'Αρχισε να φοβάται πως ο άνθρωπος για τον οποίο είχε ετοιμάσει το ύψους πενήντα πηχών ξύλο, ήταν πρόσωπο ιδιαίτερης ευαρέσκειας και εύνοιας του βασιλιά. 'Αρχισε να κατανοεί πως συνύπαρξη και των δύο ήταν αδύνατη. Ένα ένα κατέβαινε τώρα τα σκαλοπάτια της ταπείνωσης και ντροπής.Φαντάστηκε άραγε σε ποιό βάθος θα κατέληγε; Αδιάφορο. Τα γεγονότα που επακολούθησαν έφεραν μια πλήρη ανατροπή των σκοπών και επιδιώξεών του. «O Θεός» επαναλαμβάνουμε, «εις του υπερηφάνους αντιτάσσεται, εις δε τους ταπεινούς δίδει χάριν». Ο Θεός έχει τρόπους πολλούς και άγνωστους σε μας με τους οποίους αντιμετωπίζει τους εχθρούς Του, και παρηγορεί όλους «τους πενθούντας εν Σιών» και δίνει σ΄αυτούς «ωραιότητα αντί της στάκτης, έλαιον ευφροσύνης αντί του πένθους, στολήν αινέσεως αντί του πνεύματος της ακηδίας» (Ης.ξα΄3). Μεταβάλλει τον θρήνο μας σε χαρά, λύνει τον σάκκο μας και να μας περιζώνει με ευφροσύνη. (Ψαλ.λ΄11). Μάταια οι όποιοι Αμάν απλώνουν το δίχτυ τους μπροστά στους οφθαλμούς Εκείνου του Οποίου η σοφία και η δύναμη υπερασπίζεται τα συμφέροντα του λαού Του. Όλοι οι υψηλοκάρδιοι και υπερήφανοι θα οδηγηθούν σίγουρα σε σύγχυση και καταισχύνη. Αργά ή γρήγορα οι ελπίδες του υποκριτή θα αποκοπούν. Ο άνθρωπος πρέπει να είναι εντελώς κυριευμένος από τον σατανά, όταν η τιμή και ανύψωση του άλλου, φέρνουν λύπη και απογοήτευση στην ψυχή του. Η ζηλοτυπία, λέει ο Λόγος του Θεού, είναι «σκληρά ως ο άδης».

7. Να καταδικάζεται. «Και εκρέμασαν τον Αμάν επί του ξύλου το οποίον ητοίμασε δια τον Μαροδοχαίον.» (ζ΄10). Έσκαψε λάκκο και τον βάθυνε, αλλά αυτός ο ίδιος έπεσε στον βόθρο τον οποίο έκανε. (Ψαλ.ζ΄15). Πιάστηκε το πόδι του στην παγίδα την οποία έκρυψε (Ψαλ.θ΄15). Ο μισθός της αμαρτίας είναι θάνατος. Τα πεινασμένα λιοντάρια στο λάκκο δεν έκαναν στο Δανιήλ ούτε μια γρατζουνιά, αλλά όταν έριξαν τους εχθρούς και συκοφάντες του, τους άρπαξαν και τους κατασπάραξαν στον αέρα. Στον Αμάν ήρθαν όλα όσα για άλλους ετοίμαζε. Για μια ακόμη φορά, και με τρόπο τόσο έντονο και τραγικό, στο πρόσωπο αυτού του ανθρώπου έχουμε την επαλήθευση των λόγων «πας ο υψών εαυτόν θέλει ταπεινωθή και ο ταπεινών εαυτόν θέλει υψωθή». Ο Θεός πάσης χάριτος, είναι συνάμα και Θεός πάσης δικαιοσύνης και κρίσεως.

Παρατήρηση: Ο «σκελετός» του κειμένου πάρθηκε από το μνημειώδες και περισπούδαστο έργο των JAMES SMITH and ROBERT LEE: HANDFULS ON PURPOSE. To «γέμισμα» και η απόδοση στα ελληνικά έγινε από τον Μάρκο Μπούσιο. ΑΘΗΝΑ 04-05-2007